Spotkanie eksperckie | Klimat i energia. Krajobraz 2030 po europejskich wyborach

4 lipca, Forum Energii zorganizowało debatę na temat europejskich, powyborczych priorytetów do 2030 roku w dziedzinie energii i klimatu. Jakie wyzwania czekają na następną Komisję Europejską i Parlament Europejski? Jakie powinny być kluczowe priorytety UE w zakresie transformacji energetycznej w ciągu najbliższych 10 lat? O tym dyskutowaliśmy w gronie kluczowych instytucji i firm zajmujących się energetyką, klimatem i transportem. 

Dr Joanna Maćkowiak-Pandera otwierając spotkanie zaznaczyła, że negocjacje pakietu zimowego – kluczowych europejskich regulacji, zakończyły się w grudniu 2018 r. W kolejnych latach powinniśmy się zająć wdrażaniem tych regulacji do prawa krajowego. Teraz, krótko po wyborach europejskich jest czas, żeby odpowiedzieć na pytanie czego oczekujemy od Komisji Europejskiej i co mamy do zaoferowania.

W przemówieniu inauguracyjnym gość specjalny Michał Kurtyka, wiceminister środowiska i przewodniczący COP24 w Katowicach, przypomniał międzynarodowy kontekst i potrzebę podjęcia decyzji w sprawie długoterminowej strategii klimatycznej UE, w świetle Porozumienia Paryskiego. Ważne aby Unia Europejska miała konkretną ofertę swoich działań na Zgromadzenie Ogólne ONZ we wrześniu. Neutralność klimatyczna jest wyborem cywilizacyjnym i jako taka niesie ze sobą duże wyzwania dla Polski - dodał.

Dr Piotr Arak – Dyrektor Polskiego Instytutu Ekonomicznego, przedstawił społeczny wymiar transformacji energetycznej i zaproponował utworzenie funduszu na rzecz sprawiedliwej transformacji energetycznej (tzw. JET), dla krajów takich jak Polska.

Matthias Buck, wicedyrektor ds. europejskich z Agora Energiewende, przedstawił wyniki raportu "Europejska Transformacja Energetyczna 2030" Wymienił m.in. propozycję czterech inicjatyw wspierających transformację energetyczną:

1. renowacja 1 mln budynków do 2025 r.,
2. zbudowanie 10 mln dachów słonecznych do 2025 r.,
3. pomoc 100 miastom w Europie w dekarbonizacji sieci ciepłowniczych i chłodniczych,
4. wspieranie sprawiedliwej transformacji w regionach węglowych.

Po prezentacjach nastąpiła dyskusja. Dla wszystkich istotne było zawetowanie m.in. przez Polskę roku 2050 jako daty osiągniecia w Europie neutralności klimatycznej. Dyskutowano o priorytetach i kosztach transformacji energetycznej.  Istotne jest pokazanie społeczeństwu korzyści płynących z dekarbonizacji gospodarki.

Część uczestników podkreśliła, że strategia energetyczna Polski się zmienia.  Już nie chodzi o to, czy powinniśmy dekarbonizować polską gospodarkę, ale jak to zrobić i skąd wziąć środki finansowe. Debata koncentrowała się na możliwości utworzenia nowego funduszu. Niektórzy uczestnicy wyraźnie stwierdzili, że priorytetem powinno być uzyskanie maksymalnego finansowania z UE w formie rekompensaty dla mniej zaawansowanych krajów przechodzących transformację energetyczną, podczas gdy inni ostrzegali, że dodatkowy fundusz nie rozwiąże złożonych problemów dekarbonizacji. Politycy powinni najpierw zająć się tą kwestią na poziomie krajowym i opracować kompleksową strategię a następnie szukać dodatkowych środków na poziomie UE.

Najwyższy czas, żeby zagospodarować wpływy ze sprzedaży uprawnień do emisji CO2 na niskoemisyjną modernizację. Środki na niskoemisyjną modernizację są do dyspozycji - 17 do 42 mld złotych z aukcji EU ETS i 18 do 43 mld zł derogacji dla energetyki, od 9 do 21 mld zł z Funduszu Modernizacyjnego[1], a także 8,5 mld zł rocznie dla regionów węglowych w okresie przejściowym, stanowią znaczącą pulę środków, którą należy mądrze wykorzystać. Z perspektywy regulacyjnej, wdrożenie nowego unijnego pakietu czystej energii, na który składa się osiem dyrektyw i rozporządzeń reformujących dogłębnie sektor energetyczny, byłoby już ważnym krokiem Polski na drodze do neutralności klimatycznej.

Wreszcie, ostateczny polski plan energetyczno-klimatyczny na 2030 r. powinien obejmować priorytety: zajęcie się zarówno emisją smogu, jak i CO2 dzięki czystszemu ogrzewaniu, określenie miejsca gazu w koszyku energetycznym oraz zreformowanie sektora energetycznego w celu przygotowania systemu energetycznego do łączenia sektorów itp.